საგადასახადო კოდექსის 73-მუხლი-ს მე-5 ნაწილი საგადასახადო ორგანოს უფლებას აძლევს „პირის საგადასახადო ვალდებულებები განსაზღვროს არაპირდაპირი მეთოდების გამოყენებით (აქტივების სიდიდის, საოპერაციო შემოსავლებისა და ხარჯების, პირის შესახებ ინფორმაციის მისი საქმიანობის სხვა საგადასახადო პერიოდთან ან სხვა ამგვარი გადასახადის გადამხდელის შესახებ მონაცემების შედარების, აგრეთვე სხვა მსგავსი ინფორმაციის ანალიზის საფუძველზე):

ა) თუ პირს არ აქვს სააღრიცხვო დოკუმენტაცია ან სააღრიცხვო დოკუმენტაციით შეუძლებელია დაბეგვრის ობიექტის დადგენა;

ბ) ერთზე მეტი ნებისმიერი შემდეგი პირობის არსებობისას:

ბ.ა) ადგილი აქვს პირის აქტივების დაუსაბუთებელ ზრდას;

ბ.ბ) პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობისათვის ან/და პირადი მოხმარებისათვის გაწეული ხარჯი აჭარბებს დეკლარირებულ შემოსავალს;

ბ.გ) მიმდინარე საგადასახადო კონტროლის ღონისძიებების შედეგად საგადასახადო შემოწმების დაწყების შესახებ საგადასახადო ორგანოს შესაბამისი აქტით განსაზღვრულ შესამოწმებელ პერიოდში გამოვლენილია პირის მიერ საგადასახადო სამართალდარღვევის ჩადენის ორი ან მეტი შემთხვევა;

ბ.დ) გამოვლენილია არსებითი სხვაობა პირის მიერ საგადასახადო ორგანოსათვის წარდგენილ/დეკლარირებულ დაბეგვრასთან დაკავშირებულ მონაცემებსა და მიმდინარე საგადასახადო კონტროლის ღონისძიებების შედეგად ფაქტობრივად დაფიქსირებულ მონაცემებს შორის”.

საგადასახადო ორგანოს მხრიდან შემოწმების არაპირდაპირ მეთოდების გამოყენება საკმაოდ არაკომფორტულია გადასახადის გადამხდელისთვის. ზოგადად მიიჩნევა, რომ საგადასახადო ორგანოს მხრიდან 73-ე მუხლის მე-5 ნაწილის გამოყენება მხოლოდ გადასახადის დარიცხვის საფუძველია. თუმცა, 73-ე მუხლის მე-5 ნაწილი საგადასახადო ორგანოს უფლებას აძლევს არაპირდაპირი მეთოდების გამოყენებით განსაზღვროს პირის საგადასახადო ვალდებულებები, რაც გულისხმობს არამხოლოდ გადასახადის დარიცხვის შესაძლებლობას.  არსებობს შემთხვევები, როცა არაპირდაპირი მეთოდი შესაძლებელია გამოყენებულ იქნას გადამხდელის სასარგებლოდაც. მაგალითად, არაპირდაპირი მეთოდებით საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრის ერთ-ერთი საფუძველია: „ა) თუ პირს არ აქვს სააღრიცხვო დოკუმენტაცია ან სააღრიცხვო დოკუმენტაციით შეუძლებელია დაბეგვრის ობიექტის დადგენა“. პირს შეიძლება ზოგადად მოწესრიგებული ჰქონდეს ბუღალტრული აღრიცხვა, მაგრამ მაგალითად, თანხის გადარიცხვის კონკრეტულ ერთი შემთხვევაზე არ გააჩნდეს ხარჯის დამადასტურებელი დოკუმენტი. სიტუაციის ანალიზის და ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით ეს გადარიცხვა მიეკუთვნება პირის ეკონომიკურ საქმიანობას. ერთის მხრივ საგადასახადო ორგანომ ამას შეიძლება მისცეს დოკუმენტურად დაუდასტურებელი ხარჯის კვალიფიკაცია და დაბეგროს მოგების გადასახადით, ხოლო მეორეს მხრივ თუ, საგადასახადო ორგანო იხელმძღვანელებს სსკ-ის 73-ე მუხლის მე-5 ნაწილით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილებით და გაითვალისწინებს ფაქტობრივ გარემოებებს შესაძლებლობა აქვს არ დაარიცხოს გადასახადი გადამხდელს.

საგადასახადო ორგანოს არაპირდაპირი მეთოდების გამოყენება გადამხდელის სასარგებლოდაც შეუძლია!