2017 წლიდან საქართველოს საგადასახადო სისტემა გადავიდა მოგების გადასახადით დაბეგვრის ახალ, ე.წ. „ესტონურ მოდელზე“. დაბევრის „ესტონური მოდელის“ მიხედვით საწარმოს მოგება დაიბეგრება მისი მხოლოდ პარტნიორ ფიზიკურ პირზე განაწილების შემთხვევაში. იმ შემთხვევაში თუ, მოგება დარჩება კომპანიაში (მოგების რეინვესტირება)  საწარმოს არ მოუწევს მოგების გადასახადის გადახდა.

ჩვეულებრივ შემთხვევაში, როდესაც რეზიდენტი საწარმო ანაწილებს მოგებას პარტნიორ ფიზიკურ პირზე მოქმედებს დაბეგვრის 15+5% სქემა (15% მოგების გადასახადი და 5% დივიდენდი).

რა იბეგრება მოგების გადასახადით? საგადასახადო კოდექსის 97-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად რეზიდენტი საწარმოს მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია;

  • განაწილებული მოგება;
  • გაწეული ხარჯი ან სხვა გადახდა, რომელიც ეკონომიკურ საქმიანობასთან დაკავშირებული არ არის;
  • უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება/მომსახურების გაწევა ან/და ფულადი სახსრების გადაცემა;
  • კოდექსით დადგენილ ზღვრულ ოდენობაზე მეტი ოდენობით გაწეული წარმომაგენლობითი ხარჯი.

როგორც ვხედავთ, მოგების გადასახადით იბეგრება არა მხოლოდ პარტნიორ ფიზიკურ პირზე მოგების განაწილება, არამედ სხვა ისეთი ტიპის განაცემებიც/ხარჯებიც, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნან გადასახადისგან თავის არიდების შესაძლებლობად (დეტალურად იხ. სსკ-ის 981, 982, 983 და 984 მუხლები). ეს მიდგომა გამართლებულია მოგების გადასახადით დაბეგვრის მოქმედი სქემის პირობებში.

რა იბეგრება დივიდენდის წყაროსთან დასაკავებელი გადასახადით? საგადასახადო კოდექსის 130-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად „რეზიდენტი საწარმოს მიერ ფიზიკური პირისთვის, არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირისთვის ან არარეზიდენტი საწარმოსთვის გადახდილი დივიდენდები იბეგრება გადახდის წყაროსთან გადასახდელი თანხის 5-პროცენტიანი განაკვეთით“.

არის თუ არა ზემოთხსებული ე.წ. „ჩამკეტი მექანიზმი“ საკმარისი იმისთვის, რომ 5%-იანი გადასახადის განაკვეთი დივიდენდზე არ იქნას თავიდან არიდებული? როდესაც არის განაკვეთებს შორის სხვაობა/დისბალანსი, ყოველთვის ჩნდება გადასახადის თავიდან არიდების შესაძლებლობა. არსებული მოცემულობა იძლევა საშუალებას გარკვეული მანიპულაციებით თავიდან იქნას არიდებული დივიდენდის 5%-იანი განაკვეთი (მაგ: არარეზიდენტზე სესხის გაცემა, შეღავათიანი დაბეგვრის მქონე ქვეყანაში რეგისტრირებული პირისთვის ავანსის გადახდა და ა.შ.). ალბათ, ბალანსის დაცვისთვის უმჯობესი იქნებოდა 97-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ბ) გ) და დ) ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული განაცემები/ხარჯები დაბეგრილიყო 20%-იანი განაკვეთით.